Giovanni Francesco Barbieri

Guercino
	; Autoportret (ok. 1635)
Imię i nazwisko	Giovanni Francesco Barbieri
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1591 ; Cento
Data i miejsce śmierci	22 grudnia 1666 ; Bolonia
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	malarstwo, rysunek, freski
Epoka	Barok
	Ważne dzieła
	Et in Arcadia ego; Powrót syna marnotrawnego; Wskrzeszenie Łazarza; Pejzaż w blasku księżyca; Aurora;
	Multimedia w Wikimedia Commons

*Pasterze arkadyjscy – "Et in Arcadia ego"* (1618), Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rzym

Guercino, właśc. Giovanni Francesco Barbieri (ur. 8 lutego 1591 w Cento, zm. 22 grudnia 1666 w Bolonii) – włoski malarz, rysownik, freskant i teoretyk sztuki epoki baroku.

Z powodu wady wzroku zwany był „Il Guercino” (wł. guercio – zezowaty) i pod takim pseudonimem artystycznym znany jest w historii sztuki.

Życie

Urodził się w Cento w pobliżu Ferrary. Pochodził z rodziny chłopskiej. W 1607 wstąpił do pracowni Benedetta Gennariego (1563–1610). W 1616 założył w Cento niewielką szkołę malarstwa i rysunku (Accadema del Nudo), do której uczęszczało liczne grono młodych uczniów. W 1629 spotkał się z Diego Velázquezem, który odwiedził go w Cento w czasie swojej pierwszej podróży do Włoch. W 1655 w jego domu w Bolonii gościła królowa szwedzka Krystyna.

Działał w Cento (1615–17, 1623–42), Wenecji, Bolonii (1617–21, 1642–66), Rzymie, Modenie i Piacenzie.

Początkowo tworzył w manierze zbliżonej do Caravaggia, stosując miękką gradację światłocienia. Około 1607 odwiedził Wenecję, gdzie poznał twórczość Tycjana. Podczas pobytu w Rzymie w latach 1621–23 znalazł się pod wpływem szkoły Carraccich i Domenichino, malował w tym czasie na zamówienie papieża Grzegorza XV. Po powrocie do Cento radykalnie zmienił styl zbliżając się do eklektycznej szkoły bolońskiej i stając się jej wybitnym przedstawicielem. Ostatnie lata życia malarz spędził w Bolonii.

Nie założył rodziny. Pokaźny majątek malarza odziedziczyli jego dwaj siostrzeńcy – Benedetto Gennari II (1633–1715) i Cesare Gennari (1637–1688), którzy również byli malarzami. Jego brat – Paolo Antonio Barbieri (1603–1649) był malarzem specjalizującym się w martwej naturze.

Guercino zmarł w wieku 74 lat. Pochowany został w bolońskim kościele San Salvatore. Pierwszymi biografami malarza byli: znawca sztuki i lekarz z Forli – Francesco Scannelli (1616–1663), autor Il microcosmo della pittura (Cesena 1657) oraz boloński historyk sztuki – Carlo Cesare Malvasia (1616–1693), autor Felsina pittrice. Vite de pittori bolognesi (Bolonia 1678).

Twórczość

Malował wielkoformatowe kompozycje religijne (ołtarzowe i sztalugowe), obrazy mitologiczne i alegoryczne, pejzaże i portrety. Znanych jest ponad 100 jego obrazów. Jego prace odznaczają się patosem i dramatyzmem oraz silnymi kontrastami świetlnymi. Często powtarzał te same tematy w bardzo podobnych ujęciach (np. cztery wersje Św. Franciszka słuchającego muzyki anielskiej – Warszawa, Paryż, Drezno, Cento).

W latach 1621–23 na zamówienie kardynała Alessandra Ludovisi, późniejszego papieża Grzegorza XV, wykonał najwybitniejsze swoje dzieło – dekorację plafonową w rzymskiej Villa Ludovisi przedstawiającą alegorie Nocy, Dnia i Jutrzenki (Aurory). Za arcydzieło uchodzi również obraz z 1618 z Galleri Barberinich w Rzymie Et in Arcadia ego, przedstawiający pasterzy w arkadyjskim pejzażu, którzy natrafiają na ludzką czaszkę w stanie rozkładu. Uznawany jest za jedno z najbardziej intrygujących i zagadkowych dzieł w historii malarstwa nowożytnego.

Zajmował się również grafiką. Zachowały się jego dwie akwaforty: Św. Antoni Padewski i Św. Jan Chrzciciel na tle pejzażu. Był płodnym rysownikiem. Największa kolekcja jego rysunków znajduje się obecnie w Królewskiej Bibliotece Zamku Windsor w Wielkiej Brytanii.

Kilka jego obrazów (i sporo rysunków) znajduje się również w zbiorach polskich (Św. Franciszek słuchający muzyki anielskiej, Bóg Ojciec, Powrót syna marnotrawnego, Ukrzyżowanie ze św. Franciszką Rzymianką i św. Elżbietą Węgierską).

Jest autorem wprowadzenia do rysunku dla młodzieży Primi elementi per introdurre i giovani al disegno (1618) – wzornika z rysunkami anatomicznymi oraz szkicami głów, dłoni i stóp w skrótach perspektywicznych.

Wybrane dzieła

Św. Karol Boromeusz pogrążony w modlitwie – 1613–14, 197,5 x 138 cm, Kolegiata San Biagio, Cento
Cud św. Karola Boromeusza – 1613–14, 217 x 117 cm, Kościół parafialny San Sebastiano, Renazzo k. Cento
Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny Aleksandryjskiej w obecności św. Karola Boromeusza 1614–15, 50 x 40 cm, Fondazione della Cassa di Risparmio di Centa, Cento
Ewangelista Mateusz – ok. 1615, 89 x 71,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Ewangelista Marek – ok. 1615, 87,5 x 70,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Ewangelista Łukasz – ok. 1615, 87,5 x 71 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Ewangelista Jan – ok. 1615, 87 x 69,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Piętnaście tajemnic Różańca i dwa skrzydlate putta dzierżące girlandę – ok. 1615, 210 x 133 cm (każda scena 34 x 24 cm), Kościół parafialny San Giorgio, Corporeno k. Cento
Matka Boska z Dzieciątkiem w chwale ze św. Pankracym i zakonnicą – 1615–16, 255,5 x 170 cm, Kościół parafialny San Sebastiano, Renazzo k. Cento
Pejzaż z rycerzem – 1615–16, 53 x 68 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Wizja św. Klary – 1615–23, 50 x 37,5 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
Pejzaż w blasku księżyca – 1616, 55 x 71 cm, Nationalmuseum, Sztokholm
Koncert wiejski – 1617, 93 × 73 cm, Uffizi, Florencja
Powrót syna marnotrawnego – 1617, 192 × 203 cm, Galleria Sabauda, Turyn
Zuzanna i starcy – 1617, 175 x 207 cm, Prado, Madryt
Pasterze arkadyjscy – "Et in Arcadia ego" – 1618, 82 x 91 cm, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rzym
Martwy Chrystus opłakiwany przez dwa anioły – 1617–18, 37 x 44 cm, National Gallery w Londynie
Apollo i Marsjasz – 1618, 186,3 x 205 cm, Galleria Palatina, Florencja
Matka Boska adorująca Dzieciątko ze św. Piotrem Pokutującym, św. Karolem Boromeuszem, aniołem i donatorem – 1618, 229 x 155 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Św. Bernardyn Sieneński i św. Franciszek z Asyżu modlący się do Matki Boskiej Loretańskiej – 1618, 239 x 149 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Matka Boska Karmelitańska ofiarująca szkaplerz karmelicie w obecności św. Franciszka i innego franciszkanina – 1618, 243,5 x 162 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Erminia odnajduje rannego Tankreda – 1618–19, 145 x 185 cm, Galleria Doria Pamphilj, Rzym
Wskrzeszenie Łazarza – ok. 1619, 199 x 233 cm, Luwr, Paryż
Powrót syna marnotrawnego – 1619, 107 x 144 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Samson pojmany przez Filistynów – 1619, 191 × 237 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Erminia i pasterz – 1619-20, 149 x 168 cm, Birmingham Museums and Art Gallery, Birmingham
Wilhelm Akwitański przyjmuje habit od św. Feliksa, biskupa – 1620, 345 x 231 cm, Pinacoteca Nazionale, Bolonia
Madonna i Dzieciątko z jaskółką – 1620, 120 x 88 cm, Galleria Palatina, Florencja
Eliasz karmiący kruki – 1620, 195 x 156,5 cm, National Gallery w Londynie
Zaślubiny św. Katarzyny – 1620, 88 x 70 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Św. Franciszek słuchający muzyki anielskiej lub Św. Franciszek z aniołem grającym na skrzypcach – ok. 1620, 113,5 × 79,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Św. Franciszek słuchający muzyki anielskiej i św. Benedykt – ok. 1620, 280 x 183 cm, Luwr, Paryż
Niedowiarstwo św. Tomasza – 1621, 120 x 143 cm, Muzea Watykańskie, Rzym
Niedowiarstwo św. Tomasza – 1621, 116 x 142,5 cm, National Gallery w Londynie
Pojmanie Chrystusa – 1621, 115 x 142 cm, Fitzwilliam Museum, Cambridge
Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny – ok. 1622, 224 x 166 cm, Kościół del Santissimo Rosario, Cento
Uwolnienie św. Piotra – ok. 1622, 105 x 136 cm, Prado, Madryt
Św. Maria Magdalena pokutująca- 1622, 222 x 200 cm, Muzea Watykańskie, Rzym
Papież Grzegorz XV – 1622-23, 133 x 98 cm, J. Paul Getty Museum, Los Angeles
Ekstaza św. Franciszka – ok. 1623, 162 x 127 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Wniebowzięcie Marii Panny – 1623, 307 x 332 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
Pogrzeb i przyjęcie do nieba św. Petroneli – 1623, 720 x 428 cm, Muzea Kapitolińskie, Rzym
Ofiarowanie Jezusa w świątyni – 1623, 72,5 x 65 cm, National Gallery w Londynie
Kardynał Francesco Cennini – 1625, 117 x 96 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Powrót syna marnotrawnego – 1627–1628, 125 x 163 cm, Galeria Borghese, Rzym
Zmartwychwstały Chrystus ukazujący się Matce Bożej – 1629, 260 x 179 cm, Pinacoteca Comunale, Cento
Matka Boska z Dzieciątkiem błogosławiącym – 1629, 124 x 103,5 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Ukrzyżowanie ze św. Franciszką Rzymianką i św. Elżbietą Węgierską – 1630, 296 x 177 cm, Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
Śmierć Dydony – 1631, 287 x 335 cm, Galleria Spada, Rzym
Wenus, Mars i Kupidyn – 1633, 139 x 161 cm, Galleria Estense, Modena
Portret artysty trzymającego paletę – ok. 1635, 77 x 62 cm, Luwr, Paryż
Bóg Ojciec – 1635–40, 93 x 111 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Jezus i Samarytanka u studni – 1640–41, 116 x 156 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
Św. Romuald – 1641, 292 x 184 cm, Pinacoteca Comunale, Rawenna
Św. Jan Chrzciciel – 1641, 204 x 138 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Hersilia rozdzielająca Romulusa i Tacjusza – 253 x 267 cm, Luwr, Paryż
Ecce Homo – 1647, 115×149 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
Józef z żona Putyfara – 1649, 123 x 158 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Amnon i Tamar – 1649–50, 123 x 158,5 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Lot z córkami – ok. 1650, 176 x 225 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Św. Jan Chrzciciel na pustyni – 1650, 321 x 196 cm, Pinacoteca Civica, Cento
Św. Hieronim na pustyni – ok. 1650, 307 x 332 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
Alegoria malarstwa – (II poł. XVII w.), 123 × 100 cm, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
Sybilla Kumańska z putto – 1651, 218.5 x 180 cm, National Gallery w Londynie
Powrót syna marnotrawnego – 1651, 137 x 111 cm, Muzeum Diecezjalne we Włocławku
Święci patroni Modeny – 1651–52, 332 x 230 cm, Luwr, Paryż
Męczeństwo św. Katarzyny – 1653, 222,5 x 159 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
Męczeństwo św. Agnieszki – 1653, 226 x 178 cm, Galleria Doria Pamphilj, Rzym
Powrót syna marnotrawnego – 1654–55, 156 x 146 cm, Timken Museum of Art, San Diego
Abraham wypędza Hagar i Ismaela – 1658, 115 x 154 cm, Pinakoteka Brera, Mediolan
Biczowanie – 1657–58, 250 x 185 cm, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rzym

Linki zewnętrzne

Guercino – Dzieła
Guercino – Życie i twórczość (ang.). makeyourideasart.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)].
Guercino – Lista dzieł

Bibliografia

Jan Białostocki [red.], Wystawa malarstwa włoskiego w zbiorach polskich XVII – XVIII w., Warszawa: Muzeum Narodowe, 1956, s. 54–57.
Justyna Guze, Joanna Kilian, Joanna Sikorska, Guercino. Triumf baroku. Arcydzieła z Cento, Rzymu i kolekcji polskich, Warszawa: Muzeum Narodowe, 2013, ISBN 978-83-7100-987-7
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9
Stefano Zuffi, Francesca Castria, Malarstwo włoskie. Mistrzowie i arcydzieła, Warszawa: Arkady, 1998, ISBN 83-213-4061-X